سلیم ناز ءِ لَچهکاری

نبشتہ کار:مهرالله مهر

دِیری ئیں گَپّے چوش من ءَ یات نہ بیت، من تاکبند”الکاپ” ءِ کُجام تاک ءِ کاراں گیشّوار کَنَگ ءَ اِت آں۔سلیم نازؔ ءِ لَچّهے هم پہ چاپ کَنَگ ءَ دست کپت کہ لَچّہ ءِ هیال ءُ لیکہ وتی کالب ءِ تہ ءَ ات اَنت۔ چدءُپد، مئے پجّاروکی شَرّیں پیمے ءَ بوت۔ بلے زند ءِ سُرپُر مردم ءَ بَرے یک دیمے ءَ برانت کہ آ چہ مشکے ءَ لَڈّءُبار کُرت ایران ءَ شُت ءُ من چہ آواران ءَ پنجگورءَ آتک ءُ جاهمِنند بُوت آں پمیشکا مزنیں مُدّتے ءَ پد ماں هالگِر ءِ سلام ءُ درهباتی ءَ پد آئی ءَ وتی لَچّهانی اَوَلی کتاب”زپتیں زهیر” ءِ چاپ ءُ شِنگ بُوَگ ءِ مِستاگ ءُ هال دات اَنت کہ هما وهداں من آئی ءَ گْوشت “زپتیں زهیر” بلوچی زبان ءِ نامداریں نَدکار نمیرانیں واجہ اهمد زهیرؔ ءِ لَچّهانی کتاب ءِ نام انت کہ ایشی ءِ اولی چاپ سال 1970 ءَ شنگ بوتگ بلے نازؔ ءَ هم گْوشت “من چوناهیگا وتی کتاب ءِ نام”مشکے ءِ زهیر” ایرکُرتگ بلےمنی لهتیں سَنگت اِے نام ءَ وشّ نہ بوت اَنت پمیشکا آیانی سروسوجانی رِد ءَ کتاب ءِ نام “زپتیں زهیر” ایر کنگ بوت۔ چوش من نہ زانان سَنگت سرپد ات انت کہ “زپتیں زهیر”واجہ اهمد زهیرؔ ءِ لَچّهانی کتاب ءِ نام انت یا اِنّاں!گْواچنی من اِے باره ءَ هِچ سهّی ءُ سرپد نہ بوتگ آں” اے باره ءَ آ انگت گَپّ ءَ ات۔ بلے من گپ ماں گپ ءَ گْوشت چوش بیت “اوپار”بلوچی زبان ءِ نامداریں نَدکار نمیرانیں واجہ ابدلواهد آزاتؔ جمالدینی ءِ کتابے ءِ نام انت کہ سال 2015 ءَ سنگت رپیک ءَ رِدوبند داتگ ءُ چہ “بلوچی اکیڈمی” شال ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شِنگ کنائینتگ ءُ “اوپار”بلوچی زبان ءِ نامداریں نَدکار نمیرانیں واجہ کریم آزاتؔ ءِ لَچّهانی کِتاب ءِ نام انت، کہ سال 2017 ءَ چَہ “اِزّت اکیڈمی” پنجگور ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شِنگ بوتگ۔

منی هَیَال ءَ اِے مئے زبان ءِ وشّ بَهتی اِنت اگاں هُورت بچارئے اِیدِگہ راجانی تہ ءَ چوشیں مشکل نیست۔ اِے مشکل ایوک مئے بلوچ راج ءِ تہ ءَ ھَست انت۔ نہ زاناں پرچا؟ اَلبت اِے تَک ءِ گَپّ باز اَنت بَلے من یکرندے پد ءَ وتی بُنگَپّ ءِ نیمگ ءَ رَوآں کہ نازؔ ءَ وھدے وتی لَچّهانی دومی کتاب “وتن بچّانی اَرواه اِنت” چاپ ءُ شِنگ کُرت کہ یک روچے ماں هالگِر ءِ گََپّ ماں گَپّ ءَ من آئی ءَ هُجّ کُرت کہ وتی دوئیں کتابانی یک یک دانَگے پہ من دیم بِہ دئے۔ آئی ءَ مزنیں جنجالے ءَ پد وتی دوئیں کتاب چہ روکپتی بلوچستان ءَ پہ من ماں پنجگورءَ دیم دات اَنت کہ من ءَ هم مزنیں تگو تاچ ءَ پد، دست کَپ اَنت کہ “زپتیں زهیر” ءِ پیشگال هان مهمد مجاهدؔ، هنیپ بلوچ، نازؔ ءِ جِند ءَ نبیسّ اِتگ ات اَنت۔ ایشی ءِ پُشتّاک ءَ نازؔ ءِ اَکس ءِ چیر ءَ پانزده شاتزده گالرد ءِ کِساس ءَ آرپ وپاؔ بلوچ ءَ نبیسّ اِتگ۔ کتاب “زپتیں زهیر”سال 2020 ءِ میلادی ءَ چہ ایران ءِ مزنیں شهر تهران ءِ اداره “ربیدان” ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شِنگ بوتگ۔ اَلبت چہ آئی ءِ اِے دوئیں کتابانی چاپ بُوَگ ءَ ساری آئی ءِ لَچّهے من جاھے گُشنده منیر بلوچ ءِ توار ءَ اُشکرتگ ات من ءَ باز دوست بوت آ لَچّہ ءِ دو بند چوش انت;
؎ تو من ءَ اَنچین گَمے دات کوه ءَ چہ هم گرانتر انت”
مشکلیں سهتاں یلو کُت درد واری چون کن ئے

آئی ءِ لَچّهانی دومی کتاب”وتن بچّانی ارواه اِنت”سال 2022ءَ میلادی ءَ چاپ ءُ شِنگ بوتگ ءُ ایشی ءِ پیشگال کازی ابدالله بلوچ،سمّی بشیر،گلام بهارؔ،ابدل واهد وداریگؔ، انور مومنؔ، سلیم نازؔ ءِ جند ءَ نبشتگ ءُ ایشی ءِ پشتّاک ءَ هم سلیم نازؔ ءِ شوکیں اَکسے کہ آئی ءَ کُنڈهے دست ءَ اِنت اَکس ءِ چیر ءَ سلیم نازؔ ءِلَچّهکاری ءِ باره ءَ گلام بهارؔ ءِ شش گالرد چاپ انت ۔ چوناهیگا بلوچی لبزانک ءِ دود ءِ رد ءَ باید همیش ات من آئی ءِ اِے دوئیں کتابانی لَچّهانی وانشت ءَ پد ،وتی اے سِیاهَگ ءِ تہ ءَ آئی ءِ لَچّهانی لهتیں پربند دیم ءَ بیاؤرتین ات بلے ماں اِے گْونڈیں سِیاهَگ ءَ دو لَچّهانی کتاب کہ یکے 136 تاکدیم انت ءُ دومی 176 تاکدیم انت، ایشانی لَچّهانی چَکّا جُهد کناں کہ دیمتر ءَ (اگاں چَہ ملکموت ءِ ناسگوکیں پنجگاں رّک اِتاں)نبیسّاں پرچا کہ اِے درگت ءَ من چو لهتیں لَچّهکار ءِ وڑ ءَ لَچّہ ءَ ماں یک جاورهالے ءِ آدینک ءَ نہ چار آں، لَچّہ گوں وتی شیمازیں چهر ءُ شبیناں، زندمان ءِ هَمُکّ وهد ءِ سُرپُرانی دَزّور انت پمیشکا گْوش اَنت نَدکار ءِ لبزانکی ساچشت زندمان ءِ هَمُکّ چاگرد ءِ جاورهالانی آدینک انت ءُ ماں اے آدینک ءَ چاگرد ءِ جاورهالاں هما مَردُم دیست کنت کہ آئی ءَ گوں وتی ماتی زبان ءُ ڈیھ ءَ پَهّکیں مِهر بہ بیت ءُ زبان وتی شیدائی ءَ هِچبر نہ شموش ایت ءُ اِے گَپّ ءَ ایوک ءَ من نہ بلکیں هَمُکّ نَدکار سرپد انت کہ هریک نَدکارے ءِ ساچشتانی هَیَال ءُ لیکہ، زبان ءِ شِرکنی، لبزانی ردبندی ءِ درشانداب ءُ لبزانکی دِگہ باز همے وڑیں کرد چہ یک دومی ءَ تپاوت دار انت۔

اِے درگت ءَ سلیم نازؔ هم تاں هّدے ءَ سوبمند انت اِے وهدی من سلیم نازؔ ءِ لَچّهانی باره ءَ همے گْوشت کناں کہ آئی ءِ دوئیں کتابانی گیشتری لَچّہ بے وسیں بلوچ راج ءُ بلوچ ڈیھ ءِ پدمنتگی ءِ باره ءَ انت همے پدمنتگی ماں دیمروی ءَ پرچا بدل نہ بیت تاں اِے گَپّ چو لهتیں لَچّهکارانی لَچّهانی وڑ ءَ ماں سلیم نازؔ ءِ لَچّهاں هم شَرّیں پیمے ءَ گِندگ ءُ مارگ بیت – آئی ءَ وتی لَچّہ بِلّے توری ماں سادگیں گالاں دیم ءَ آؤرتگ اَنت۔ بَلےآئی ءِ لَچّهی هَیَال ءُ لیکہ باز پُهتہ انت ءُ اِے گَپّ ءَ من گوں سدّکی ءَ گْوش آں کہ ماں لبزانک ءَ لس پهمیں گالانی تہ ءَ پُر بزانتیں، لَچّہ ءِ دیم ءَ آرگ گِران ءَ گِرانتریں کارے- اِد ءَ من ءَ مبارک کازیؔ ءِ همے وڑیں گَپّے یات اَھت،کہ آئی ءَ ماں جون 2007ءِ ماهتاک “سچّکاں”ءَ وتی گلگدارے ءِ تہ ءَ گْوشتگ;
“من ءَ چہ شرتریں شائر هست انت من ده رند ءَ گْوشتگ من بہہ اِے نہ گْوشتگ کہ من مزنیں شائرانی تہ ءَ شمارباں،گْوشتگ من شَرّیں شائرانی تہ ءَ شمار باں ءُ آسانیں شائرے آں،من همے آم هرگاڑی والا، دریاورد،ءُ مزدورانی، شائراں ڈرائیور ءُ کلینڈرانی شائراں اے پیمیں واکیات منی سرءَ باز گْوستگ کہ مهلوک منی جند ءِ زات ءَ هم دوستدار ایت چہ گیر شائری ءَ بلے آئی ءِبنیاد،کہ من چاراں من ءَ شئری گندگ ءَ کیت انت، نوں تو بہ گْوش ئے کہ مبارک چہ پلّانی ءَ شرتریں شائرے آ تئی جنگ ءَ پاد کا انت گْوش انت انّاں چیاکہ آ دگہ شائرانی ءِ سمج ءَ هچ آیگ نہ انت۔”
لبزانکی ساچست وتی واهند ءِ زانت ءِ بالاد ءَ وت دیم ءَ کاریت-پمیشکاگْوشت انت هر مُرگ بالء وت،پرچاکہ هر یک ندکارے ءِ اوّلی ءُ مستریں جهد همیش انت کہ من وتی لبزانکی ساچستاں بے دَروریں درشانداب ءُ نوکیں رَنگے ءَ دیم ءَ بیاراں ءُ ماں اِے تَک ءَ هم سلیم نازؔ تاں هّدے ءَ سوبمند انت ءُ آئی ءِ همک لَچّہ ءَ یک شیمازیں کِسّهے مان انت کہ همے کسہ منی ءُ تئی زندماں ءِ همک روچانی جاور هال انت