نبشتہ کار: نسار نور
چوناھا راجانی تہ ءَ لھتیں اَنچیں با مرد ودی بنت کہ چہ وتی زاتی زندگی ءَ در کا اَنت ءُ راجی زند ،سوچ ، پکر ءُ لیکہ ءِ نمیگ ءَ رو اَنت ءُ آیانی ھُمک کار ءُ امل گوں راجی رنگ ءُ دورشم ءَ پیوست بنت ءُ وت ءَ راجدپترانی تہ ءَ ابدمان ءُ نمیران کن اَنت۔ ھمے راجی بامردانی لَڑّ ءَ امیلکارکیبرال ھم ھوار اِنت۔
امیلکار کیبرال 12 ستمبر 1924 جیونل لوپیزڈی کوسٹا کیبرال لوگ ءَ ودی بیت، بندات ءَ آ کیپ وردے نندوک بنت بلّے پد ءَ لھیتں جیڑھانی سبب ءَ آ کیپ ورد ءَ یل کن اَنت ءُ گنی بساؤ رو اَنت۔ کیبرال ءِ پِت بزانکہ کوسٹا کیبرال مالی جاور ءِ ھال ءَ چہ اپریکہ اَدگہ جاہ مننداں گھتر بیت پمشکا آ چہ درکسانی ءَ کیبرال ءَھُمک واھشت ءُ لوٹاں سرجم کنت۔ مکسد کیبرال ءِ زندگی چہ آ دگہ اَپریکی گونڈواں جْوانتر بیت چونکہ زورگِیر ءِ زوراکیّانی سبب ءَ اپریکہ ءِ مزنیں کِساسے ءَ گونڈل چہ وانگجاہ گِسر بنت۔
وھدیکہ کیبرال وتی بنداتی وانگ ءَ کیپ ورد ءِ شھر بزانکہ Liceu سرجم کنت گُڑا گیشیں وانگ ءِ واست ءَ پرتگال ءِ شھر لزبن روت ءُ انسٹی ٹیوٹ سپیریئر ڈی یگرونومیا (Instituto superior De Agronomaia) ماشی ءِ پِڑ ءَ داکلہ ءَ زور ایت تانکہ وتی گریجویشن ءَ سرجم کنت۔ چہ گریجویشن ءِ سرجم کنگ ءَ پد واتر وتی شھر ءَ بزانکہ گنی بساؤ کیت گنی بساؤ ءِ آیگ ءَ پد چہ پُرتگیزی کبیرال ءَ ماشی ءِ مھکمہ ءَ نوکری ھم دے اَنت ئِے۔ پرتگیزی پمیشکا کیبرال ءَ نوکری ءَ دے اَنت ئِے تانکہ آئی ءَ وتی لُوٹانی رِد ءَ کارمرز بہ کن انت پرچاکہ کیبرال ءِ پِت بزانکہ کوسٹا کیبرال پرتگیزیانی واست ءَ کاردربریں مُردمے بیت ھمے سوب بیت کہ آ کیبرال ءَ ھم آیگی اِنت۔
پت ءِ نیگھاں چار اَنت بّلے پرتگیزیاں اے سما نہ بیت کہ اے لاگِریں مرد یک دَم نہ بروکیں کارستے جوڑ بیت ءُ اپریکہ ءِ ھُمک شھر ءُ دمَک ءَ چوں دْرپشوکیں اِستال ءَ تْرپ اِیت ءُ وتی ژُرن ءَ تالاں کنت چی ءَ کہ پُرتگال ءَ وانگ ءِ ساھتاں کیبرال تھنا ماشی ءِ سَند(ڈگری) نہ گپت بلکیں اود ءَ سک باز شے در بارت ءُ سرپد بیت ءُ کیت۔ مکسد کہ کیبرال ءِ تہ ءَ دگہ نوکیں دگنیایے ودی بیت آ اپریکہ ءِ مردمانی درد، رنج، بزگی، لاچاری ءُ اِیردستی ءَ وتی اَندر ءَ مار ایت پمیشکا آ پہ آجوئی ءِ وڑیں بے بھائیں شے ءِ واست ءَ وتی سیاسی سپر ءَ بندات کنت۔
گُڑا ھمے ملازمت ءِ وھد ءَ کیبرال گنی بساؤ کُنڈ کُنڈ ءَ روت گل سازی کنت ءُ لس مھلوک ءِ تربیت ءَ کنت۔ پد ءَ 1955 کیبرال پرتگیزیانی ھلاپ ءَ وتی جُھد ءَ بندات کنت گُڑا پُرتگیزیاں سما کپ ایت کہ کیبرال مئے ھلاپ ءَ مردمانی زھن سازی بزانکہ آیانی موبلازیشن ءَ کنگ ءَ اِنت۔گُڑا آ پد ءَ چہ کیبرال ءَ نوکری ءَ کَش اَنت ناں بلکیں آئی ءَ چہ گنی بساؤ ءَ ھم دِرکن اَنت۔ وھدیکہ کیبرال چہ گنی بساؤ ءَ در کنگ بیت گُڑا آ دیم پہ اِنگولا رؤت بّلے چہ اِنگولا ءِ روگ ءَ پد ھم کیبرال گوں وتی ھمپکری سنگتاں بزانکہ آگستینونیتو ءُ اَدگہ لھتیں سنگتاں وتی جُھد ءَ برجم دار ایت۔ پرتگزیانی ھلاپ ءَ ھمے وھد ءَ بزانکہ 1956 ءَ تھریک آزادی اِنگولا (MPLA) بُنِشت ھم اِیر کنگ بیت اِنچوش گُوشگ بیت کہ کیبرال ءِ ھم مزنیں کردے بوتگ MPLA بُنِشت ءِ اِیر کنگ ءَ پد ءَ ھمے مدت ءَ کیبرال دوبر گنی بساؤ کیت۔ گُڑا اے وکت ءَ کیپ وردے ءُ گنی بساؤ آزادی ءِ گِرگ ءِ واست ءَ گل سازی دوبر بندات کنت ءُ 19ستمبر 1956 کیبرال گوں وتی ھمپگریں سنگتاں PAIGC بزانکہ African party For The Independenc Of Gunia and Cape Verde بنِشت ءَ اِیر کن اِنت۔
اے پارٹی تچک ءَ تچک گنی بساؤ ءُ کیپ ورد ءِ آزادی ءِ لُوٹ ءَ کنت بلّے انچوش کہ اپریکہ ءِ تہ ءَ اے وکت ءَ تبک ءُ نیکراھی چست ءُ ایر سک باز بیت پرتگیزی ءِ اِستان ءِ سوب ءَ یاکہ PAIGC سیاسی نا بَلدی ءِ سوب ءَ چہ PAIGC زوت پُروشت ءُ پُرشیں آماچ بیت ءُ سر زھری (Surface) ءَ چہ گار بیت بّلے کیبرال ءِ سیاسی ءُ لیکھی مھکمی بیت کہ کیبرال پدا دُرستیں جیڑھانی توجیل ءِ پَٹ ءُ پول ءَ کنت ءُ لس مھلوک ءِ تہ ءَ وتگِڑیں سوچ ءُ پکر ءَ ھلاس کنت ءُ آیاناں چہ تبک ءُ نیکراھی دگنیا کَش ایت ءُ نوکیں دگنیا یے نیمگ ءَ کار ایت ءُ روژنائیں باندات ءِ نیمگ ءَ آژنا کنت کیبرال ءِ ھمے جُھدانی برورد بیت کہ لس مھلوک PAIGC ھوار بوگ ءَ بندات کن اَنت ءُ پد ءَ یکبرے PAIGC سر زھری (Surface) ءَ کیت بّلے اے رند ءَ مھُکمیں دروشمیں بیت وھدیکہ 1959 ءَ pipigiute ءِ شھر ءَ مزنیں کساسے ءَ مزدور پہ وتی ھک ءُ اُگبالانی گِرگے واست ءَ پرتگیزیانی ھلاپ ءَ زھرشانی ءُ روانک کَشْی کن انت۔
بلّے پرتگیزی اِستان ایشانی لُوٹاں سرجمَ نہ کنت گُڑا پد ءَ گُڈی ءَ آ لاچار باں شُد ھرتال ءِ نمیگ ءَ رو اَنت گُڑا پرتگیزی اِستان اِیشانی سرا اُرش (Crackdown) کنت ءُ بازیں مزدور ءِ ٹپی ءُ زدگ بیت 50 ءِ کِساسے ءَ مِر اِیت گُڑا اد ءَ چہ اپریکہ ءِ مُردمانی تہ ءَ نپرت ءِ درچک گِشتر مُھکمتر بوھان بیت ءُ ھمے وھد ءَ PAIGC ھم وتی تاریک ءَ کار ءَ بدل کنت ءُ نوکیں رنگ ءُ دورشم ءِ نمیگ ءَ روت بزانکہ سلاہ بندیں جد ءُ جھد ءِ نمیگ ءَ پیسر ءَ گوریلہ جنگ کسان کسانیں میتگانی تہ ءَ جنز اِیت۔ وھد ءِ ھمراھی ءَ PAIGC وات ءَ مُھکمتر کناں بیت گُڑا گّڈی ءَ PAIGC سرجمیں گنی بساؤ ءُ کیپ وردے ھر دَمگ ءَ وتار سر کنگ ءَ سوبمند بیت PAIGC مستریں سوبمند اے بیت کہ کیبرال مزنیں کِساسے ءَ پہ تربیت کنگ ءِ واست ءَ گوریلہ جنگجوں سوویت یونین ءَ دیم دنت۔
ھمے وڑ ءَ وھد ءِ کہ گوریلہ ءَ جنگجوں سوویت یونین ءَ چہ تربیت کناں کاینت گُڑا آ پدا جنگ ءَ را نوکیں Phase ءِ نمیگ ءَ بَر اِنت ءُ جنگ گِشتر مُھکمتر بوھاں بہ بیت دومی کیوبا ءِ راھشون بزانکہ کامریڈ فیڈل کاسترو PAIGC شریں وڑ ءَ کُمک کنت پہ درور کاسترو بازیں پِڑھانی زانتکاریں مُردم بزانکہ کہ ڈاکتر تکنیکی آرٹلری ماھرین اپریکہ ءَ دیم دنت پہ مُردمانی یا PAIGC کُمک کنگ ءِ واست ءَ گُڈسر ءَ PAIGC اپریکہ ءَ (گنی بساؤ ءُ کیپ وردے) پرتگیزیاں چہ آجو کنائین اِیت ءُ وتی منزل ءَ سر بیت۔
مکسد اپریکہ ءَ چہ گلامیانی سنکلاں در کیت ءُ اپریکہ ءِ تہ ءَ نوکیں دگُنیایے ودی بیت۔ گوں آجوئیں وڑیں گِرنبھائیں روژنیاں اپریکہ ءَ چہ گلامیانی سنکلاں کَشگ ءُ آجو کنگ اے سرجمیں کارانی پشدر کبیرال بیت تاں گُڈی ساہ ءَ وتی پہ زمین ءُ راج ءِ واست ءَ ندر کنت۔
ھمے وڑ ءَ 20 جنوری 1973 وھد ءِ کیبرال گوں وتی جَنین ءَ چہ پولینڈ سپارت ھان ءَ درکیت ءُ دیم پہ لوگ ءَ روگ ءَبیت گُڑا گَدار ءُ پندل ساز ءُ مَکاریں پرتگیزی آئی ءَ شھید کن اَنت۔ آ ھمے پوہ بنت کہ ما کیبرال ءَ کُش اِت کیبرال ءِ کسّہ آسر بیت بلّے آیاں اے چیز سما نہ بیت کیبرال یک سوچے، یک لیکھے۔ آ پہ کُشک گار نہ بیت بلکیں راجدپتر ءِ تاکانی تہ ءَ ابدمان بیت تانکہ دگنیا ھست ءُ مان اِیت۔
