زندگی ھورکیں درپے

نبشتہ کار: بابُل لتیپ

زندگی وتی تھانگ ءَ ھورکیں درپے ، بلے گچینیں ازمکار ھما اَنت کہ اے ھالیگیں درپ ءَ چہ لال ءُ گوھر ءَ سریچ کن اَنت۔ اگاں زندگی ازمے ، گڑا ھرکس پہ دیم ازمکار ھم نہ اِنت ، بلکیں بنی آدمانی اے جنگل ءَ چنداں ازمکار ودی بیت ءُ زندمان ءِ ازم ءَ جتائیں رنگ ءُ گوناپے دنت۔ ھمے ازمکار کہ زندمان ءِ گوناپ دیگ ءَ سوبین بہ اَنت ، گڑا آ یک مھکمیں کارستے ءِ دْروشم ءَ وت ءَ گْوستانک ءِ تھانگ ءَ جاگاہ ءُ پہ آیوکیں پدریچ ءَ مادنیں دگے جوڑ بہ اَنت۔ اے دگ ءَ کجام مساپر سپر کنت ، کجام راھی رھادگ بیت ، کجام بالاد کہ پند بر اِیت ، گڑا آ پہ ستک وتی منزل ءَ سر بیت ءُ گوں رژن ءِ جلشکاں لیب کنت۔ پرچا کہ مرگ تھنا جسدی دْروشم ءَ بنی آدم ءَ چر اے گیابان ءَ گسر کنت ، بلے کردار پہ مجتی مان اِیت ءُ سربتگیں راھیاں تچکیں دگ ءِ شون ءَ دنت۔ بہ کول ء نتشے (نطشے) کہ آ جاھے گْوش اِیت: ” کسے ءَ را شوکیں استالے بوگی اِنت ، گڑا آئی ءِ ھاتر ءَ وتی تھانگ (اندر) ءَ آس بالگی (روک کنگی) اِنت۔”
ھمے رنگ ءَ پہ جنگولیں پدا ءَ جنگ ازمے اَت ، ءُ آ یک سوھوئیں جنگی ازمکارے اَت۔ چوناھیا ءَ من گوں جنگولیں پدا ءَ پہ سرکپتی بلکیں ، بلے ھم مجلس نہ بوتگ آں۔ھو! آئی بابت ءَ الم اِش کرتگ کہ ڈاکٹریں منان ءِ بھشت گوناپیں دوار مشکے ءِ نامداریں راجی جنگولے ، بلکیں پہ جنگ ءَ دیوانگیں بالوے کہ مدام پہ کندیل ءِ امبازگ ءَ چاڑکہ بوتگ۔ دومی من چہ مھروانیں سنگت ءُ ” جنگولیں پدا ” ءِ نبشتہ کار سرباز وپا ءِ جھدانی برورد ءَ گوں جنگولیں پدا ءَ گیش آشنا بوتگ آں کہ آ چونیں جنگی ازمکار ءُ جنگ پہ آئی ءَ ازمے بوتگ۔
سرباز وپا ءَ وھد وھد ءِ سر ءَ کہ اے نبشتگیں مواد پہ اورت چاری ءَ منی سر ءَ دیم داتگ اَنت ، من گوں جنگولیں پدا ءَ ھمینچو گیش آشنا بْوان بوتگ آں ، ءُ ھمے پھم اِتگ کہ بلوچ راجی آجوئی ءِ ھر جنگول وت ءَ نمیرانیں پدا ءِ دْروشم ءَ پہ جنگ ءَ ساجو ءُ چاڑکہ بہ کنت۔ مرچی بہ گندئے منی بے ھاٹیگیں ند گوں جنگولیں پدا ءِ شیشاریں کرد ءَ انساپ کت مہ کنت ، بلے آئی ءِ دیمونی ءَ ھما کشک کہ رستگ آ راہ ءَ بلوچ راج ءِ گوھریں پسگ ھر ساھت ءُ دمان گوں بدواہ ءَ دیم پہ دیم ءُ زند ءِ ھر واھگ ءُ واھشتاں ھوار ساہ ءُ سراں چہ سرگْوستگ اَنت۔ اگاں کجام راج ءِ ورنا کہ وتی راجی آکبت ءِ سمبرینگ ءَ چہ ادارکی زندمان ءِ لد ءَ درکئیت ءُ راجی ڈبہ ءِ پیلو کنگ ءَ ساڑی بیت ، گڑا آ راج ءِ دیم ءَ ھچ وڑیں جیڑہ ءُ جنجال اڑاند نہ بیت۔
اگاں ھمے رنگ ءَ ما گْوستانک ءَ چار ءُ ٹپاس کن اِیں ، گڑا چر اے گْواچن ءُ راستی ءَ وت ءَ کدی سست نہ کن اِیں۔ پرچا کہ راستی ستر نزور ءُ بے ھاٹیگ بہ بیت ، بلے دروگ ءِ بن ٹُنگ اِنت۔ پمیشکا اے سد درسد راست اِنت کہ جنگ اِنسان ءِ تب ءَ مٹ کنت ، چاگرد ءِ درینیں رنگانی چمّگ ءَ ایر بارت ءُ تُناپی یے ودی کنت۔ مھر ءِ بھارمیچیں موسم ءَ ڈکال ءُ تاکریچ ءِ آماچ کنت۔ آسودگی ، ایمنی ءُ وشیاں پل اِیت ، چہ ترا تئی لاڑ ءُ یلیں ورناھاں پل اِیت ، تئی لج ءُ ننگ ءَ لپاش اِیت ءُ لگتمال کنت ، چی ءَ کہ جنگ زھگی لیبوکے نہ اِنت۔۔۔۔۔۔، بلے زوراک ءِ گوم ءَ ابید ء جھد ءُ جنگ ءَ ترا آکبت نیست۔ اے درگت ءَ کسے گْوش اِیت: ” جنگ بیمناک اِنت ، بلے گلامی چر ایشی ءَ بدتر اِنت ” ، پرے واستا پہ ترا ھژدری اِنت کہ تو پہ وتی راجی آجوئی ءِ جھد ءُ جنگ ءِ دیم ءَ برگ ءَ گوں مھکمیں شوندات ءُ پیش بندیاں دیم ءَ بہ یا ءُ دژمن ءِ ھر رپک ءُ پندلاں سوھو ءُ آشنا ببو ، اگاں ناں آ مدام پہ تئی چیردست کنگ ءَ چابک ءُ لانکبند اِنت۔
مرچی راستے کہ تئی راجی آجوئی ءِ جنگ گوں تْرندی ءَ دیم ءَ روگ ءَ اِنت ءُ تو دژمن گیش آسیگ کتگ ، بلے وھد ءِ لوٹ ءُ گزرانی رد ءَ تو ھم وتی شوندات ءُ پیش بندیاں مٹین دانکہ دژمن ارزانی ءَ تئی تاوان دیگ ءَ کدی سوبین مہ بیت ، بلکیں تو مدام آئی دیم ءَ گوں وتی جوان ءُ گچینی ئیں گامگیجاں سوبین بہ بہ ئے۔
سرباز وپا ءِ نبشتگیں نبشتانکانی رد ءَ جنگولیں پدا مدام گوں نوک نوکیں سوڑگ ءُ شونداتاں گلائیش اَت کہ کجا نہ کجا من اے بدواہ ءَ آسیگ ءُ پہ مجتی چکپروش بہ کناں ، پرچا کہ آ پہ وتی راجی آجوئی ءِ جنگ ءَ مھروانیں جنگولے اَت۔ آئی ءِ ھمے مھر بے مل ءُ کدی موکگ نہ بیت ، بلکیں آئی ءِ مل راجی آجوئی اِنت۔
ھمے مارگ ءُ مارشت ءِ پژدر ءَ من ءَ مزن نامیں امیلکار کیبرال ءِ لندن بنجاھی ھال ءِ گشتانک (26 اکتوبر 1971) گیر آھگ ءَ اِنت کہ آ گْوش اِیت: ” ٹوپی گپروڑ (ٹوفی گفروڑ) ءَ شمارا گْوشت کہ من یک جوانیں آشوبی یے آں ، بلے راستی اِیش اِنت کہ من یک انچائیں اپریکی یے آں کہ وھد ءِ لوٹانی رد ءَ وتی زمہ واریاں پہ وتی سرڈگار ءَ پیلو کنگ ءِ جھد ءَ آں۔ منی کامریڈ رون پیلؔپس ءَ گْوشت کہ من آئی بامرد آں ، بلے مارا ڈیھ ءَ بامرد نیست ، مئے بامرد تھنا اپریکی لس مھلوک اِنت ۔”
چہ واجہ کیبرال ءِ اے دانکاں پد منی ھیال ءِ گْواش ءَ اے جست سرکشگ ءَ اِنت کہ گڑا پہ ما یک بوگ پرچا ھژدری اِنت؟ اے جست انگت پسو ءِ وداریگ اِنت اگاں ما گوں واجہ کیبرال ءِ گڈی گپ ءَ تپاک کن اِیں کہ مئے بامرد تھنا بلوچ راج اِنت؟ ، ءُ دومی جست پرے واستا سرکش اِیت کہ اے تنگوھیں پسگ چو جنگولیں پدا ءَ پہ گلزمین ءَ کولیگ بوگ ءَ اَنت پرچا؟ ، وھدے ما اے دوئیں جستانی پسو کنگ ءَ سوبین بوت اِیں گڑا راجی جز ءِ یک مشتی ، مھکمی ءُ دیمشتی ءِ دیم ءَ کسے داشت نہ کنت ، زورگر ءِ چے تاگت ءُ بستار۔۔۔۔۔۔
انچوش کہ سرباز وپا ءَ جنگولیں پدا ءِ جنگانی گْواچنیں داستان وتی ند ءِ تمک ءَ کماتگ اَنت ، بائد اِنت کہ مئے ایدگہ نبشتہ کار ھر راجی آجوئی ءِ جنگول ءِ جنگانی گْواچنیں داستاناں ھمے رنگ ءَ نبشتہ بہ کن اَنت ءُ بلوچ راج ءِ دیم ءَ بہ یار اَنت داں ساڑی ءُ آیوکیں پدریچ پہ وتی روژنائیں باندات ءِ ھاتر ءَ مڑوکیں ھر بالاد ءَ گیر بہ یار اِیت ءُ پھر بہ بند اِیت کہ ما ھما بامردیں سرانی پسگ اِیں کہ آیاں مئے آکبت ءُ وشھالیں زندمان ءِ ھاتر ءَ زورگر ءِ زلمانی ھسار ءِ پروشگ ءَ سرانی دیمونی داتگ۔ گڈی ءَ من ھمے گْوش آں کہ جنگولیں پدا ءِ اے جنگانی داستان پہ ھر راجی سرمچنڈ ءَ زانت چکاریں درونتے ، ءُ وھد ءِ ھمراھی ءَ راستے کہ جنگ ءِ لوٹ ءُ گزر مٹان اَنت ، بلے اے پہ ھر راجی آجوئی ءِ جنگول ءَ ھژدری اِنت کہ آ وت ءَ گوں جنگ ءِ نوکیں لوٹاں بہ رجیت ءُ جتائیں کارستے گوناپ بہ دنت داں باند ءَ بلوچ ءِ ھر تنگوھیں پسگ آئی ءِ رند پداں وتی آجوئیں باندات ءِ شوھازگ ءَ در بئیت ءُ وت ءَ مرادانی منزل ءَ سر بہ کنت۔انچوش کہ ویتنام ءِ شائرے گْوش اِیت:
“توپک ءُ بمب مئے زِند ءَ گوں ھمگْرنچ نہ اَنت ما جنگانی ھچبر لوٹوک نہ اِیں آ کاینت اِد ءَ پہ مئے چکچینی ءَگلامی وش آتک کنگ نہ بیت “
ھما راجاں کہ گلامی وش آتک کتگ ، مرچی گْوستانک ءِ تاکدیماں آیانی نام پشت کپتگ ، بلے جند پہ مدیمی گمسار۔ پمیشکا بلوچ ءَ گھیگری ءِ راہ پہ وت گچین کتگ ءُ رھادگ اِنت ، آ سرپد اِنت کہ بے تواری منی باندات ءِ مانزمان نہ اِنت۔ اگاں من ءَ وتی باندات رکینگی اِنت ، گڑا گھگیری زندگ دارگ ءُ گام دیم پہ منزل ءِ پاند ءَ شھار دیگی اَنت۔ گڑا جزماں جنگولیں پداھانی رتکگیں ھون کدی بے مز نہ بہ اَنت۔ پہ کول ءِ شھزانت ءُ نبشتہ کار Laozi کہ: ” یک ھزار میل ءِ پند گوں یک گامے ءِ شھار دیگ ءَ بنگیج بیت ” ، پمیشکا مارا پہ وتی منزل ءِ سر بوگ ءَ اے پند گوں شھمیریں سرانی داتگیں دیمونیاں برجاہ دارگی ءُ داں آیوکیں پدریچ ءَ سر کنگی اِنت دانکہ آئی ءِ پند کمتر ءُ منزل نزیک بہ بیت۔ گڑا آ ھالک ارمان (خالق ارمان) ءِ اے پربند ءَ پہ شان بہ گْوش اِیت کہ

وار اِنت ستر بلوچ وتی وھد ءِ نھادی ءَ
انگت بلے اے میتگ ءِ پُلکاں بھا نہ کنت