آزمانکار : ھنیپ بلوچ
اجبیں شھرے اَت۔ زیبائیں ماڑی، رُژنائی، جاک ءُ کُکار، دُرس ھست اَت، شھر ھرچار نیمگاں بْراھدار ءُ وش اَت، بلے ھر چیز ءِ تہ ءَ چو مانشجاہ ءِ وڑیں بے تواری سرکشگ ءَ اَت۔ مردم سُھباں چہ گِساں درکپت اَنت ءُ بیگاھاں واتر اِت اَنت۔ گندگ ءَ وشھال ءُ آسودگ اِت اَنت، بلے آیانی گپ ءُ کندگانی تہ ءَ زندگی ءِ رنگ گندگ نہ بوت۔ انچوش گُمان بوت کہ ھرکس چہ تہ ءَ ھالیگ اِنت۔ مردم چہ تہ ءَ انچوش ھالیگ اِت اَنت کہ اے ھالیگی ءَ نہ زر، نہ روزگار ءُ نہ سوبمندی پُر کُت کنت۔
دَگ تچگ ءَ اِت اَنت، اُولاکانی تواراں سرجمیں شھر وتی تہ ءَ پریتکگ اَت، بلے مردمانی چماں رُژنائی ءِ شھم بے نور اَت۔ زھگانی گْوازی اُوں پہ آیاں یک بارے اَت، گْوش ئے آ سرپد بیتگ اِت اَنت کہ وشیاں دیر اِنت کہ چہ زمانگ ءَ سپر کُتگ۔
شھر ءِ رودراتکی پھنات ءَ یک کْوھن ءُ چہ زمین چنڈ ءِ برورد ءَ تْرک اِتگیں لوگے ھست اَت۔ لوگ ءِ در ءُ دیوالانی سر ءَ وھد ءِ الگردیں موسم نکش اِت اَنت۔دریگ زنگاں گپتگ اِت اَنت۔ لوگ چہ سرجمیں شھر ءِ لوگانی ھمرنگ بیگ ءَ ابید یک کسھے اَت کہ ھر وھد ءَ وت ءَ نبشتہ کنگ ءَ اَت۔ اے لوگ ءَ یک شھزانتے نشتگ اَت کہ مردمانی نِز ءَ گنوکے اَت۔
شھزانت مدام ایوک ءَ نشتگ ءُ گوں وت ءَ گپے کُت۔لوگ ءِ دیوال، کتاب ءُ آدینک آئی ءِ ھمراہ ءُ ھمراز اِت اَنت۔ آئی زانت کہ شھر ءِ مردم آئی ءَ گنوکے سرپد بنت، بلے آئی ءَ اے گپ ھچبر کِمار نہ کُت۔
آئی مدام گوں وت ءَ گْوشت: “باریں اے چاگرد زندگ اِنت کہ ایوک ءَ ساہ کشگ ءَ اِنت؟ زندگ بیگ ءِ بزانت ھمیش اِنت کہ مردم بہ مار اِیت، سما بہ کنت، جُست بہ کنت، واب بہ گند اِیت، ءُ اے مردم؟ نہ جُست کُت کن اَنت، نہ واب دیست کن اَنت ءُ نہ یکے دومی ءِ درداں مار اِت کن اَنت۔ بس ھُشکیں پوست اَنت۔”
برے برے آئی کند اِت ءُ برے برے گریت ءُ پد ءَ گوں وت ءَ گْوشت ئِے: “بوت کنت من گنوکے آں کہ اے دُرسیں چیز منی دیم ءَ چو روچ ءَ درا اَنت یا کہ بوت کنت گُڈی زندگیں مردم مناں ءُ آدگہ دُرس مُردگ اَنت۔”
برے برے آئی چہ دریگ ءَ سر کَش اِت ءُ مُرگ ندارگ کُت اَنت۔ “مُرگ آجو اَنت۔ بال کن اَنت ءُ زندگ اَنت۔ کس ایشاں نہ گْوش اِیت کہ چوش مہ کن اِت، چوش بہ کن اِت۔ مردم بندیگ اَنت۔ ھرروچ وت ءَ گوں زمزیلاں ٹٹاھگ ءَ اَنت۔ لھتیں اے زمزیلاں مزھب ءِ نام ءَ کنت، لھتیں سیاست ءِ، لھتیں دود ءُ ربیدگانی۔ دُرس چہ آجوئی ءَ تُرس اَنت، چے ءَ کہ آجوئی دیمونی لوٹ اِیت ءُ مردم چہ دیمونی دیگ ءَ تُرس اَنت، پمیشکا چہ وت ءُ چہ زندگی ءَ تچگ ءَ اَنت۔”
آ داں دیراں بے توار بوت ءُ پد ءَ گْوشت ئِے: “مردم پمیشکا بندیگ اَنت کہ آیاں گوں وتی بندیگ بیگ ءَ مھر اِنت۔ وھدے کہ مردم گوں زمزیلاں ھیلدار بہ بیت گڑا پہ آئی ءَ زمزیل سھت ءُ زیور اَنت۔ اے مردم زمزیلانی سر ءَ ناز کن اَنت۔ ءُ من گنوکے آں کہ اے زمزیلاں بندیگ سرپد باں۔”
آئی ءِ کوٹی ءِ دیوال ءِ دیم ءَ یک آدینکے جتگ اَت کہ مدام آدینک ءِ دیم ءَ اوشتات ءُ وتی اکسے چار اِت۔ “اے کئی اِنت؟ مناں؟ اگاں ساھگے آں؟ اے مناں، زاھراں، گندگ باں گڑا ارواہ کُج اِنت؟ اے منی ھستی اِنت کہ ھُشکیں ریپینگے؟”
اکس مدام بے توار اَت۔ پد ءَ آئی وت پسو دات: “ھو! ھستی ھمیش اِنت۔ بے توار ءُ بے بزانت اِنت، بلے انگت نہ منّ اِیت۔ ھمے بار کہ مردم ءِ چک ءُ گردن ءَ سوار اِنت، شھزانت ایشی ءَ ھستی ءِ بار گْوش اَنت۔ اے بار داں مرگ ءَ مردم ءِ چک ءُ گردن ءَ سوار اِنت۔ بوت کنت کہ مرگ ھما آجوئی اِنت کہ من مدام آئی ءِ وداریگ آں۔”
برے برے کہ بازار ءَ ایر کپت گڑا مردماں آئی ءِ سر ءَ کند اِت، زھگاں کُنّت کُت، بلے آئی بچکند اِت۔ ءُ گْوشت “اے مردم وت ءَ گوھردار ءُ من ءَ گنوکے سرپد بنت، بلے گنوک کئی اِنت؟ ھما کہ جُست کنت؟ یا ھما کہ آیانی دپ پہ جُست کنگ ءَ ھچبر پچ نہ بیت؟”
کسے ءَ آئی ءَ جُست کُت: “تو ھر وھد ءَ پرچا گوں وت ءَ گپ کن ئے؟”
آئی کند اِت ءُ پسو دات: “پمیشکا کہ جھان گپ جنگ ءِ ھک چہ من زِتگ۔ اگاں من گوں دگرے ءَ گپ بہ کناں مردم من ءَ گنوکے سرپد بنت، پمیشکا وتی بے تواری ءِ توار دیگ ءَ گوں وتی جند ءَ گپ کن آں۔”
آئی وتی یاداشتی دپتر ءَ نبشتگ اَت: “اے مردم سوبمندی ءِ واب گند اَنت، بلے اے واب آیانی جند ءِ نہ اَنت دگرانی داتگین اَنت۔ سیری، نامداری، توان، اے دُرس واب اَنت بلے آیانی جند ءِ نہ اَنت، دگرانی اَنت۔ آ وتی واھشتانی واھُند وت نہ اَنت، بلکیں واھشتانی زیردست اَنت۔”
ھمک شپ آئی مرگ ءِ بابت ءَ جیڑ اِت، بلے چہ مرگ ءِ تُرس ءَ نہ بلکیں پہ ایمنی ءُ آجوئی ءَ، مرگ پہ آئی ءَ آجوئی یے اَت۔
“مرگ آجوئی اِنت۔ مردم چہ مرگ ءَ پرچا تُرس اَنت؟پمیشکا کہ آیاں ھچبر زندگ بیگ در نہ بُرتگ کسے کہ زندگ بیگ بہ زانت گڑا مرگ ءَ چو وش ءُ سارتیں بوہ ءِ وڑ ءَ بو چِنت۔ مرگ تھاری یے نہ اِنت، یک درے۔ چہ مرگ ءَ پد رُژنائی یے ھست، آجوئی اِنت کہ پہ ایشی ءِ شوھازگ ءُ گْورامباز کنگ ءَ من سرجمیں اُمرے گْوازینتگ۔”
برے چراگ ءِ دیم ءَ نشت ءُ گوں وت ءَ گپے جت: “اے چراگ روک بیت، بلے ایشی ءِ رُژنائی نزور اِنت۔ لبزانک اُوں ھمے وڑ اِنت۔ جھان ءَ مَٹ نہ کنت، بلے یک دلے مَٹ کنت، ءُ یک دلے کہ مَٹ بہ بیت گڑا سرجمیں جھان ءَ مَٹ بیگ ءِ اُوست جھ جنت۔”
وھد گْوزگ ءَ اَت ءُ شھزانت ءِ دیم ءِ کْرچ گیش بوان اِت اَنت، بلے آئی ءِ چمانی تہ ءَ رُژنائی وت ءَ جاہ دیان اَت۔ ھما رُژنائی کہ شھر ءِ مردم اے رُژنائیاں گندگ ءَ نہ اِت اَنت آئی زانتگ اَت کہ اے رُژنائی آئی ءِ ھستی ءِ گُڈی چراگ اِنت۔
یک سُھبے کہ مُرگ چری چری کنگ ءَ اِت اَنت ءُ روچ کم کم ءَ چہ جمرانی پُشت ءَ سرکشگ ءَ اَت، آ دریگ ءِ دپ ءَ نشتگ اَت۔ آئی چم بند کُت اَنت، گینسارتے کَش اِت ءُ بچکند اِت۔
“ھو! آجوئی ءِ وشیں بو ھمیش اِنت۔”
آئی ءِ جان ھمود ءَ بے توار بوت، بلے کوٹی ءِ چراگ انگت روک اَت۔
شھر ھما پیش ءِ وڑ ءَ اَت، بےسما، بے کمار، نادید، مردماں آئی ءَ گنوکے سرپد بیتگ ءُ بیھال اِش کُتگ اَت۔بلے آئی ءِ یاداشتی دپتر ءِ تاکدیمانی سر ءَ آئی ءِ توار زندگ اَت کہ مدام گْوشتگ اِت ئے: “آجوئی ایوک ءَ زمزیلانی پْروشگ ءِ نام نہ اِنت، زمزیلانی گندگ ءُ کندگ ءِ نام اِنت۔ چاگرد مردگ بوت کنت، بلے یک شھزانتے ءِ گوں وت ءَ گپ کنگ داں کرناں زندگ مان اِیت۔”
