نبشتہ کار: ناکو مَھدی بلوچ
وتی کرد ءَ سَمبھین سرجمیں جھان چہ تئی کرد ءَ سانمند بیت، کِرد ترا وتی ھنکین، میتگ، کوچگ ءُ جھان ءِ آ دگہ لس مھلوک ءَ چہ گستا ءُ جتا کنت، ترا ابرم ءِ زیبائیاں چہ یک زیبائی یے گوناپ اِیت۔
چوش کہ چاگرد ءِ تہ ءَ کرد ءِ دو تھر اَنت، یکے ءَ را بدیں کرد گوش اَنت، یکے ءَ را جوان ءُ زیبائیں کِرد۔ اِے نُوں تئی وتی وَاھشت اِنت کہ تو کِرد ءِ کُجام تَھر ءَ دوست دار ئے، وتی نام ءَ چَاگرد ءِ تہ ءَ یک دُزّے، ڈُنگے، رھزنے، بدکارے، نشاھی یے، رَاجدروہ ءُ بَدواھے ءِ دْروشم ءَ دیم ءَ کار ئے یا کہ جْوان ءُ زیبائیں کِرد ءَ دوست دار ئے، چاگِرد ءِ تہ ءَ وتی نام ءَ یک بُرز ءُ مَزار بیم، مات ءُ گْوھارانی سَرِیگ ءِ رَکّینوک، پِیر ءُ کماشانی اْوست ءُ اُمیت، راج ءِ کْوھیں کلات، ورنایانی سٚکین ءُ توکل، دُژمن ءِ واستا آس ءُ اَنگر، سرڈگار ءِ بُرزیں شان، بے وسانی تاگت ءُ ھاٹیگْ، براسانی مُھکمیں کْوپگے ءِ دْروشم ءَ راجدپتر ءِ کَرتاساں گْوں ڈولداریں لبزاں سَمبَھْین ئے۔۔۔۔۔
چَاگرد چہ زیبائیں کِرد ءِ واھند ءَ مُدام انچوش سانمند بیت کہ آئی ءِ نام ءِ گِرگ، آئی ءِ نام ءُ توار سرجمیں چاگرد ءِ واستا یک پَھر ءُ شانے بِیت۔ کُجام جاہ ءَ اگاں آئی ءِ نام گِرگ بیت گُڑا ترا اِزّت، شَرَپ، گیرت، بھادری، گِھگیری ءِ رنگ ءُ دروشم دیم ءَ کا اَنت۔
مَلّین بلوچی ءَ ھما مَردم ءَ گْوش اَنت کہ آ مُھکم ءُ تاگت ور بیت، آ نَرمزار، گھگیر ءُ نہ تُرس بیت، ھِچ کسّے ءَ دیم ءَ نیار اِیت۔ اِے گپ ءِ تہ ءَ ھِچ شک نیست کہ مُنیر یک مَلّینے ءَ ھَوَار یک مَزن ءُ زیبائیں کِردے ءِ وَاھند اِنت، اگاں آئی ءَ را اِے پنام دیگ بوتگ گُڑا باور کن اِے پنام آئی ءِ کِرد ءِ زیبائیں گْوناپ ءَ گْوں ھمگرنچ اِنت، اِے نام وت وتی سَر ءَ پَھر کنت کہ من یک کْوھیں کِردے ءَ گْوں ھمگرنچ آں۔ بازیں انچیں پنام بوتگ اَنت کہ آ پنامانی گْون ءَ زُلم بوتگ، آ پنام وت مَیاریگ بوتگ اَنت کہ ما پَرچے گْوں اِے وڑیں لَگور ءُ باجوئیں کِرداں گْوں ھمگرنچ کنگ بوتگ اَنت۔
مَرچی مَلّین وت وتی سر ءَ پَھر ءُ شان کنت کہ من گْوں مُنیر ءِ زیبائیں کِرد ءَ ھمگرنچ آں۔ چْوناھیا یک ایردستیں چاگِردے ءِ تہ ءَ لس مھلوک گُلام ءُ ایردست بیت، آ مَگزی گلام بیت، آئی ءِ جیڑگ ءِ بْودشت سکا سانمند بیت۔ پمیشکا بازیں مھلوک گْوش اِیت کہ بلوچ مُردگ پرست اَنت، آ وتی رَھشون، جنگی نرمزاراں چَہ مَرگ ءَ پَد یات کنت ءُ آئی ستاہ ءُ توسِپ ءَ کنت۔ بلے اِے گپ ءَ گوں من سرجم ءَ تِپاک کن آں کہ راستی ءَ ما وتی کْوھیں پِگر ءُ لیکہ ءِ واھنداں آیانی زِندمانی ءَ ھِچبر نہ ساڑا اَنت۔ من اِے گپ مار اِت کہ پرچے ما وتی ھستیانی زندمان ءَ آیانی کِرد ءَ دیم ءَ نیار اَنت ءُ آیانی کارستاں نہ ساڑا ایں؟
مَرچی من وتی کوٹی ءَ نِشتگ اِت آں، من وتی چاگرد ءُ چاگِرد ءِ لَھتیں کِردانی بابت ءَ جْیڑگ ءَ اِت اَنت، اِے جْیڑگانی تہ ءَ بازیں انچیں کِرد دیم ءَ اَتک کہ من سَک پریشان ءُ تکانسر بوت آں، کہ مئے چاگرد ءِ تہ ءَ پرچے چوشیں سِلکار ءُ چَم جَھل ودی بوتگ اَنت۔ من نااُمیت اِت آں کہ بَرے بَرے مردم پہ کسانیں آرام ءُ آسراتیاں، پہ مَال ءُ مَڈّیاں وتی اِزت، لجّ ءُ ننگ، زَمیر ءَ پہ چار کلدار ءَ ھم بھا کنیں، وتی ماس ءُ گْوھارانی سَرِیگ ءِ چِکّگ ءَ ھم چَک ءُ پد نہ بئیں، آھِر مَردم پرچے چوش کن اَنت؟ گوں اِے پیمیں جیڑگاں بازیں کِسّہ دیم ءَ کاینت۔
بَلے اِے جیڑگ ءُ تکانسری ءِ تہ ءَ لھتیں انچیں ڈیوا دیم ءَ کئیت کہ مردم ءِ باتن ءِ سْیاہ ءُ تَھاریں زید ءَ روک کنت ءُ وتی رُژنائی ءُ زیبائی ءَ تالان کنت۔
ملگّیں مُنیر ایوک ءَ مئے چاگِرد نہ بلکیں بلوچ سرڈگار ءِ رژنائیں ڈیواھاں چہ یک ڈیوایے۔ یک بِیمے، یک تْوکلے، یک اُمیتے، یک اْوستے۔۔۔۔
گِندئے مردم وَھدے کہ یک زالم ءُ زوراکے ءِ لگتانی چیر ءَ پادمال بہ بیت، بے شَرپ کنگ بِہ بیت، بے اِزّت کنگ بہ بیت، گُڑا مردم سک ناوس ءُ نااُمیت بِیت، اِے نااُمیتی ءُ بے وسی ءِ اِے گْران ءُ سکّیں ساھتاں مَردم وتی باتن ءَ چَک جنت چار اِیت گُڑا مردم ءَ را لھتیں انچیں کوھیں کِرد دیم ءَ کئیت گُڑا مردم ءِ کپتگیں اْوست ءُ ھاٹیگ دوبر ورنا بْوان بیت، نااُمیتی ھلاس بْوان بہ اَنت، مردم جْیڑگ بندات کنت کہ دُژمن اگاں زوراک اِنت من ءَ جنت، بے شَرپ کنت، مات ءُ گْوھارانی گُشاناں پادمال کنت، بلے دومی نیمگ ءَ دُژمن ءِ لَٹ دیگ ءُ تاچْینگ ءَ کوھیں کلات چْو اَلبُرز ءِ کْوہ ءَ مِکّ اَنت، آیانی بالاد ءِ ساھگ مئے شرپمندیں زندمانی ءِ مانزمان اِنت۔ ھُداوند اِے کْوھیں کلاتاں مُدام گْیش مُھکم بہ کنت کہ مئے بزّگیں چاگرد ءِ آھری اْوست ءُ اُمیت اَنت۔
وھدے کہ آواران ءِ نام ءِ توار مردم ءِ گوشاں کپ اِیت گُڑا یک نیمگے زوراکیں دُژمن ءِ زُلم زوراکی دیم کا اَنت بلے دومی نیمگ ءَ لھتیں انچیں کوھیں کِرد چو واجو جان، واجہ شَھداد ءُ ملّگیں مُنیر جان ءُ آیانی ھمگنگلیں ورنایانی دْروشم ءَ گھگیری ءِ چیدگ بنت ءُ دیم ءَ کا اَنت گُڑا دل کدی نااُمیت ءُ تکانسر نہ بیت، مردم جیڑ اِیت کہ ما ایوک ءُ نِزور نہ اَیں بلکیں مئے پُشت ءَ بلاھیں کْوہ بالاد اُوشتاتگ اَنت۔
آواران شھدربرجاہ (کالج) ءِ ورنایے گْوش اِیت کہ وھدے ما شھدربرجاہ ءَ وانگ ءَ بوتگ اَیں گُڑا آرمی ءِ اپسرے گوں وتی لَشکر ءَ کلاس ءِ تہ ءَ اتگ ءُ پُترتگ، آواران ءِ جاورھالانی سر ءَ گپ ءُ تران ءَ لگ اِتگ، نودربر گْوش اِیت کہ اپسر ءِ دپ ءَ بار بار ”ملین ءُ راء“ ءِ نام در اَتکگ۔ سنگت گْوش اِیت کہ پنجاپی تنگاھیں مَلّین ءِ نام ءَ ھم الکاپی گپت نہ کنت، نام ءِ ”ل“ ءِ سر ءِ شَدّ ( ّ) ءَ دُور کنت ءُ ”ل“ ءَ سُبکّ ءَ گیپت۔
ھاھاھاھا اِے پنجاپی آئی ءِ نام ءَ ھم زبان ءَ آؤرت نہ کنت گُڑا آئی ءِ کْوھیں بالاد ءِ دیم ءَ کُج ءَ اْوشتات کنت؟
من ءَ یات بیت ما کسان اَت اَیں، وھدیکہ ما چَہ کولواہ ءَ در اتک اَیں ھار بازار ءَ اتک اَیں گڑا مُدام ما چَار مِھروانیں وَرنا ءَ گْوں الّم ڈیک وارت، آ زمانگ ءَ جاور نہ گیگ نہ اَت اَنت، بلوچ نودربر گل آزات ءِ باسک مُدام یکجاہ اِت اَنت، بازار ءُ میتگاں دیوان اَت، مراگش ءُ زھرشانی اَت۔ بی ایس او ءِ زمہ واریں باسک مدام مئے وانگجاہ ءَ اتک اَنت، ملکاری ءِ ھوالہ ءَ وتی ھیال اِش درشان کرت اَنت، تیوگیں نودربرانی ھمراھی شَھر ءَ زھرشانی اِش کرت، دگ ءُ چاراہ اِش بست اَنت۔ آ زمانگ ءَ بلوچ راجی جُنز نوک اَت، ھر میتگ ءِ ورنا بی ایس او ءِ راجکاری ءَ ھوار اِت اَنت، بازیں ورنایے سکا جزباتی اَت، سک ءَ جزباتی ئیں گْوشتانک اِش دات، ما انچو پَھم اِت کہ اِے مردم ھِچبر چَہ وتی راہ ءَ باجو نہ بنت، پرچے کہ زھرشانی ءُ گْوشتانک دیگ ءَ اِے ھر وھد ءَ اولی لین ءَ اُوشتاتگ اِت اَنت، بلے مُچّانکی ءُ لس مھلوک ءِ سیلاب ءِ تہ ءَ ایوک ءَ لھتیں کارِست کہ آ پِگری ءُ لیکھی ھوالہ ءَ مُھکم اَنت آیاں مادنیں راہ گْچیں کُرت، بازیں سنگتے شَھمیر بوت پہ ماتیں سرڈگار ءَ نَدْریگ بوت اَنت، ءُ دگہ لھتیں نرمزاریں سنگت انگت گْوں دژمن ءَ گھگیری کنگ ءَ اَنت۔ ھما کہ پِگری ءُ لیکھی ھوالہ ءَ نابود اِت اَنت، مولمی راجکار اِت اَنت آیاں نہ ایوک ءَ وتی راہ یلہ دات بلکیں آ پارلیمانی باجگزاریں پارٹی ءُ لیڈرانی چمپل سر ءَ کنوک بوت اَنت۔ ھیر گپ وَ سک باز اَنت من وتی اَسل سرھال ءِ نیمگ ءَ کا اِیں۔
ھما چاریں ورنا کہ مُدام یکجاہ اِت اَنت، مِھروان اِت اَنت، وتی کول ءُ وادھانی سر ءَ ھِچ نہ بَج اِت اَنت، دِگہ ھم بازیں ورنا جُھد ءَ ھوار اَنت، آیاں چَہ یکّے بابا ھیربکش کہ آ گوں دژمن ءَ دیم پہ دیمی میڑے ءَ شَھمیر بوت، دومی رزا جان ( کہ مدام بِچکندگ ءَ اَت، منی راجکاری پیامبر اِنت) اَت کہ مُدام جُھد ءَ اَت، سکین دیگ ءَ اَت، کیچ آپسر ءَ گوں لگوریں لشکر ءِ تیرگواری ءُ بمب گواری ءَ شَھمیر بوت، سیمی ڈاکٹر نازر نور کہ انگت راجکاری ءِ پِڑ ءَ وتی جُھد ئِے برجاہ داشتگ، مدام ھست ءُ ھیات بات، چارمی منیر ملّیں کہ دُژمن ءَ پہ گْرند ءُ بِیرے۔
مرچی ملّیں یک بِیم ءُ نرمزاری ءِ چیدگ ے جوڑ بوتگ۔مرچی دژمن آئی ءِ نام ءِ گِرگ ءَ پَچ لرز اِیت۔ سرمچاری ایوک ءَ تُوپک ءِ بڈّ ءَ کنگ ءِ نام نہ اِنت بلکیں یک سرمچارے ءُ یک آشوبی کامریڈے ءِ تہ ءَ دگہ بازیں توسیپ ءُ بودناکی ھست اَنت۔ وتی مردماں (راج) گوں مھروانی، نزّیکی، مردمانی اَرزشت دیگ، میتگ ءُ بازارانی جاورھالاں گْوں ھمگرنچی ءُ سرپدی، لس مھلوک ءَ گْوں ھمگرنچی، مُھکمیں جُھد ءِ دِرچ ءِ یکشل ءَ برجاہ دارگ، برداشت، دُورچاری، وتی لس مھلوک نُکس ءُ تاوان ءِ ھیال داری ءُ دگہ بازیں سِپَت ھست بہ اَنت۔
اِے کُلّیں سِپَت ملّین ءِ کِرد ءِ آدینک ءِ تہ ءَ گِندگ بہ اَنت۔ پمیشکا مرچی دُژمن ءَ پہ آ یک مزنیں سر دردے جوڑ بوتگ، مرچی کولواہ ءُ آواران ءَ ھر یک اُرشے بیت، دُژمن ءِ لشکر ءِ سروک ملّین ءِ نام ءَ گِر اَنت، لَرز اَنت، درہ اَنت، پچ لرز اَنت، آ مرچی وتی بُنجلانی تہ ءَ نادْراہ جوڑ بوتگ اَنت۔
مَلّیں ھما ھستی اِنت کہ آ ایوک ءَ تُپنگ ءِ زُور ءَ دُژمن ءَ بے سوب کنگ نہ اِنت بلکیں آ وتی ند ءَ ھم پہ ماتیں سرڈگار ءَ کارمرز کنگ ءَ اِنت. ملّین ءِ شائری ھم یک جُتائیں جُھدے کہ آئی یکیں وھد ءَ دوئیں بار وتی کْوپگاں زرتگ اَنت۔ اگاں پہ سرڈگار ءَ کسّے شیدا ءُ گنوک بہ بیت گُڑا چَہ آیاں یکّے ملّین اِنت۔ دُژمن ھر وَھد ءَ راجی جُنز ءِ ایرموش کنگ ءُ بے سوب کنگ ءِ ھاتر ءَ مگزی رپک ءُ ھنر ساز اِیت، وتی چانیگ پِنڈانی وسیلگ ءَ جُھدکارانی بگیری ءَ پِلینڈی کنت، آیاناں بدنام کنگ ءِ جُھد ءَ کنت، آیانی بگیری ءَ ردیں ھَبر شِنگ کنت، آیانی اَکس ءَ لس مھلوک ءِ دیم ءَ رَد پیشدارگ ءِ جُھد ءَ کنت، ھمے پیم ءَ مَلّین ءِ ھم بدنام کنگ ءِ واستا بازیں پِلینڈی کنگ بوتگ، بلے مرچی آئی ءِ اِزت، مکام، شَرپ دنیا ءِ دیم ءَ پَدر اِنت کہ ملّیں مرچی کُج ءَ اُوشتاتگ ءُ چے کنگ ءَ اِنت، دومی نیمگ ءَ ھمایاں کہ بَد ءُ رد گْوشتگ آیانی کِرد چے اِنت؟
اِے جُھد، اِے راجی جُنز ءَ پہ ھَلو ھالو سَر چِست نہ کرتگ، بلکیں اِے جُنز ءِ درچک ءِ روتگانی آپ دیگ ءُ ردوم ءِ ھاتر ءَ ھیشی ئیں سراں وتی جان، وھد ءُ مال نَدْر کرتگ اَنت، اِے بُنکّی کارستاں چہ یک کارِستے ملّین اِنت، کلم ءِ پِڑ ءَ جنگ ءَ اِنت، شائری ءَ اِنت، تُپنگ ءِ زور ءَ جنگ ءَ اِنت، گھگیری ءَ اِنت، دُژمن ءِ وابے ھرام کُرتگ۔
مرچی مئے ھنکین ڈنڈار ءُ کولواہ ءَ بہ گر تاں آواران پِیراندر ءُ جھاؤ ءَ برو، دُرستیں مھلوک مَلّین ءِ نام ءِ سر ءَ پھر بند اَنت۔ آواران ءِ شَھری جاورھالانی تہ ءَ من ءَ گْیش سرپدی نیست، پرچے کہ شَھر ءَ چَہ سک دور آں، ھما شش تبک ءِ وانگ ءَ چہ پد من واتر وتی ھنکین کولواہ ءَ اتکگ آں، زیادھیں روگ نہ بوتگ، بلے مئے ھنکین ڈنڈار ءَ بِہ گر تاں گیشکور، زِربار ءُ گوریچان ءَ کُل لس مھلوک ملّین ءِ سر ءَ پھر بند اَنت۔ گھگیری ءِ چیدگ ھر وھد ءَ مُھکم بات۔ بلوچ راج زندگ بات۔
