نبشتہ کار: ابدلستار بگٹی
گالوار ءِ مانا ڈائیلیکٹ اِنت کہ ھِندی ءَ “لہجہ” گْوش اَنت ئِے۔ یک زُبانے ءِ راج کہ ھرکَس وتی دمگاں ٹَوک ءُ ھبر کن اَنت ھمیشی ءَ گالوار گْوش اَنت ءُ لبزانک زبان ءِ نبشتھی دْروشم ءَ گْوش اَنت بزانکہ لِٹریچر، زبان ءَ ماں یک کتاب، ھالتاک ءُ کلوھے ءِ دْروشم ءَ نبشتہ بہ کن ئے۔ نی ما گالوار ءُ لبزانک یا گْوش ئے نبشتہ ءِ تہ ءَ پرک ودی کن ایں۔انچوشکہ
* بگو من ترا چے کو؟
* تو چتو زان ئے کہ من باندا کوھلو ءَ روئیں؟
بزانکہ ھمے گالواری گپ اَنت کہ زبان ءِ نبشتہ ءُ لبزانک ءَ رَد اَنت ھمے وڑیں گپ نبشتہ ءِ رِد ءَ اِے ڈول ءَ نبیسّگ بنت انچوشکہ
* بگْوش من ترا چے کُت؟
* تو چتور زان ئے کہ من باندا کوھلو ءَ رو آں؟
گِند ئے دُنیا ءِ ھر زُبان ءَ گالوار بنت اگاں ما اَربی زُبان ءَ چمشانکے بہ دے ایں گُڑا ما سرپد بَہ ایں کہ بیست ءُ ھشت اَرب ءِ مُلک گوں چِل ءُ پنچ گالوار ءَ یکیں اَربی نبشتہ تپاک اَنت، اگاں ما روسی زُبان ءَ چار ایں کہ روسی زُبان ءِ ھر پنچیں گالوارانی یکیں نبشتہ رھبندے، ھمے داب ءَ انگریزی، پرینچ، چینی، ھندی، پارسی ءُ دگہ بازیں زُبان اَنت کہ گوں بُنتواریں گال ءُ آباں یکیں نبشتہ رھبندے ءَ نبیسّگ بنت۔ بزانکہ ھر یک ءَ ھکّ ھست کہ وتی گالوار ءِ ھساب ءَ گپ ءُ تْران بہ کنت بلے نبشتہ ھر زُبان ءِ یکینے بیت۔ راج ءِ ھر وانِندہ وتی راجی زبان ءَ گوں بنّتواریں گالاں یکیں رھبندے ءَ نبیسّ ایت ناں کہ دمگی گالوار ءِ بدلتواریں گالاں نبیس ایت۔
بلوچی مئے راجی زُبان اِنت ءُ ایشی ءِ ھم سَے مزنیں گالوار اَنت، آیاں سلیمانی، رکشانی ءُ مکُرانی گالوار گْوش اَنت۔ گِند ئے اِے سے ئیں گالوارنی برکت ءَ مئے زُبان یک پراہ ءُ شاھِگانیں زُبانے گُڑا ما دری زبانانی ھچ مھتاج نہ ایں۔ بلوچی نبشتاری بُنتواریں گال ءُ بُنتواریں آبانی رِد ءَ یک نبشتہ سْیاھگ ءُ رھبندے ءِ نام اِنت کہ ھمے نبشتہ رھبند بلوچی زُبان ءِ سرجمیں بُنتواریں گالواراں پیلو کنگ ءَ اِنت۔ اگاں کَسے گْوش ایت کہ بلوچی سْیاھگ ءَ منی گالوار ءِ تام نیست اِنت آ رِد اِنت۔ اگاں کَسے گْوش ایت اِے مکرانی ءُ رکشانی گالوار ءَ اِنت ءُ سلیمانی ئِے نیست اِنت گُڑا آ ھم رَد انت۔
چوناھا ما دْراہ وتواہ ایں ما ھرکسے ھمے لوٹ ایں کہ راجی زُبان ءِ نبشتہ ءَ منی دمگی گالوار ءِ تام گیشتر بیت ءُ من ءَ دگراں ھچ کار نیست بلے چوشیں مردُم سرپد نہ اَنت کہ بلوچ راج یک بلاھیں راجے ءُ بلوچی یک شاھگانیں زُبانے گُڑا اگاں ما ھرکسے وتی دمگی گالوار ءِ ھساب ءَ راجی زُبان ءَ نبشتہ کن ایں گُڑا زُبان بھر ءُ بانگ بیت۔
البت من راج ءَ سرپدی دیاں کہ راجی زُبان ءِ نبشتہ ءَ بازیں مکرانی دمگی گالوار ءِ گال ھم روا نہ اَنت انچوشکہ کہ مکرانی گالوار ءِ لاپ ءَ گْوش اَنت۔
* من ترا چے دُور آں، من لیلہ ءِ سیر ءَ روئیں ءُ من بی تئی کار کو یا کُتہ۔
* گُڈا تو من ءَ زی چے گو؟ ءُ من تئی اِے کار ءَ چتو کنی۔
بزانکہ اِے رنگ ءَ ھزاریں توارکشیں گال ءُ توار اَنت کہ دمگی توار ءُ گُپتار ءِ راست بنت ءُ چوناھا ھر بلوچ ءَ ھک ھست کہ وتی ابرمی گالوار ءِ رِد ءَ ٹَوک ءَ بہ کنت بلے بلوچی لبزانک ءُ بلوچی سْیاھگ ءِ نبشتہ رھبند ءَ اے ڈولیں گالرِد ءُ توار نبیسّگ ءَ رَد اَنت اے وڑیں توار ماں لبزانک ءُ سْیاھگ ءَ اِے داب ءَ نبیسّگ بنت انچوشکہ
* من چہ ترا دِیر آں،من لیلہ ءِ سیر ءَ رو آں،من ھم تئی کار کُت / کُتگ۔
* گُڑا تو من ءَ زی چے گْوشت؟ ءُ من تئی اِے کار ءَ چتور بہ کن آں۔
بزانکہ مکرانی گالوار ءِ بازیں گال ءُ توارے ھم سْیاھگ ءِ رِد ءَ وَ نہ اَنت ھمے داب ءَ سلیمانی ءُ رکشانی گالوار ءِ بازیں توار ءُ گالے ھم سْیاھگ ءَ نہ بنت چی ءَ کہ گالوار ءَ بازیں بدلتوار ءُ زورگیریں زُبانانی سان ھم ھست اَنت پمیشکا مارا سرپد بوگ لوٹ ایت کہ بلوچی نبشتہ رھبند یک گالوارے ءِ وَ نہ انت۔ اِے راجی زُبان ءِ نبشتہ رھبند بلوچی زبان ءِ سرجمیں گالوارانی اِنت کہ آیائی ءِ لاپ ءَ ھر گالوار ءِ گال ھوار اَنت۔ نی باید اِنت ما بلوچ بہ زان این ءُ پوہ بَہ ایں کہ مئے راجی زُبان چو انگریزی، ھندی ءُ پارسی ءِ وڑ ءَ گْونڈ وَ نہ اِنت بلکیں ما بلوچ یک شاھگانیں زُبانے ءِ واھُند ایں پمیشکا ما وتی دمگی گالوار ءِ رِد ءَ نبیسّان ءُ راجی زُبان ءَ گْونڈ مہ کن ایں۔ باید اِنت یکیں نبشتہ ءِ رھبند ءَ نبیسّ ایں کہ سرجمیں دنیا ھم ھمے سرپد بہ بیت کہ بلوچ یک سرجمیں راجے ءُ بلوچی بلوچ راج ءِ راجی زُبان اِنت۔
ما نہ گْوشگ ءَ ایں کہ شُما وتی گالوار ءِ ھساب ءَ ٹَوک مہ کن اِت، یا گالوار ءِ گالاں نبشتہ مہ کن اِت بلکیں ما ھر کَس وتی گالوار ءِ گالاں بنّتوار ءِ رنگ ءَ نبشتہ بہ کن ایں۔ بِل اِت کہ شُمئے گپ ءُ تْران گالوار ءِ رِد ءَ بہ بیت بلے مارا وتی راجی زبان نبشتہ یکیں سْیاھگ ءُ رھبند ءِ رِد ءَ دارگی اِنت بزانکہ اگاں ترا وتی گالوار دوست اِنت گُڑا بلوچی بِِہ وان ءُ بلوچی نبشتہ بِہ کن چی ءَ بلوچی وانگ ءُ نبیسّگ ھر گالوار ءِ دیمروی اَنت کہ چہ نبشتہ ءَ ھر گالوار ءِ زگریں گالاں ھاٹی رس ایت ءُ مئے زُبان ءِ زگریں گال گار ءُ بیگواہ نہ بنت۔
شالا بلوچ بات اِت، زُبان دوست ءُ راجدوست بات اِت۔ بلوچی شالا دیمروی بکنات۔
