پہ ایر دست ءَ شھزانتی ءِ وانگ پرچا ھژدری اِنت؟ نبشتہ کار: مھرجان بلوچ

رجانکار: کاروان بلوچ

“دومی بھر”

اَنچو کہ سیاسی بوٹس چہ زندہ باد ءُ مردہ باد ءَ آ دیم گوْست نہ کن اَنت، ھمے وڑا سیاسی آگاھی ءَ چہ زبھر ایں نبشتہ کار اوں گیشتر وتارا چمّاں آرگ ءُ پیشدارگ ءِ تہ ءَ دست گَٹّ بنت ءُ ھر کَس ءَ را وش کنگ ءِ جھد ءَ وتی راجی زمّہ واریاں شموش اَنت، اے نبشتہ کارانی کتابی گپّانی ءُ یک لَس گَپّوئی ئے باتن ءِ تہ ءَ ھچ دگری نہ بیت. ھمے گپ ءَ را دانشور پہ سار ءُ دلگوشی “ایکٹنگ”  کنگ ءَ بیت، ھمے گپّ ءَ چُوناھیں اوں لَسّ گَپّویے، بے سار ءُ نا دلگوشی ءَ کنگ ءَ بیت..اخبار ءِ تاکاری نبشت ءِ جاہ ءَ اشتھارات گِر اَنت، کتاب نبیسگ سکّ ءَ ارزان بیت، اَنچو گوْش ئے کہ کتاب نبیسی ئے میڑاہ بئیگ ءَ اِنت، بلئے کتابانی تہ ءَ نوک ایں رنگ دست نہ کپ ایت، بس چار چار تاکانی بُنشون اَلّم بنت کہ کتاب پَزّور گِندگ ءَ بیاینت، ءُ یکّ ایں کتاب ءَ را چار چار بھر کنگ ءُ چار کتابانی درْوشم ءَ نھادیگ ءَ آرگ، داں نبشتہ کار نھادیگ ءَ جوان نام بہ کَپ ایت… تاک ءُ تاکبندانی لاپ اِد ءُ ھود ءَ پُر کنگ بنت، ھمے نیْام ءَ دانشوری ئے اے شوک اوں پاد کئیت کہ یک گالرِدے ئے تہ ءَ چار چار نبشتہ کارانی نامانی گِرگ ءَ گوں وتی زانش ءِ سینگ شاھیگان کنگ بیت کہ چہ اِشی ءَ نبشتہ کار ءِ راست ایں متلب ءُ مانا بیگواہ بیت.. نی دانشور ءِ جاہ ءَ کہ آئی ءَ اے چاگرد ءِ لنش ءُ پتارانی پتریشگاں گوں پہ (قبضہ)گیر ءَ آس روک کنگی اِنت، چاگرد ءِ لَس پُدگ “بابے” گِر اَنت کہ چہ پنجاب ءَ شھاب الدین شھاب، (واصف علی واصف ءُ اشفاق احمد )ءِ درْوشم ودی بنت کہ گوں اِشاں سیْادی ایوک ءَ پیر ءُ مریدی ئے بیت..

اِدا بے مجگی ھمینچو باز اِنت کہ ایردست ایں راج ءِ گیشتر ایں نبشتہ کار، (قبضہ) گیر ءِ نبشتہ کارانی “Literary Hegemony” ءِ آماچ بنت. آ آیانی اسر ءَ چہ در کپت نہ کن اَنت. آیانی زندمان، گپ ءُ نبشتہ رنگ ءَ چہ ھمینچو اسرمند بنت کہ وتی تہ ءَ اے واھگ ءَ دار اَنت کہ درْیگت ایں مئے اوں زندمان، گپ ءُ نبشتہ رنگ ھمے وڑ بوتین اَنت. آ، آیانی  کسان ایں وھد ءِ گپّاں یا ساڈاھی ترْاناں، وتی کُل زندمان ءِ کَٹّ سرپد بنت.. دنیگت اِنچو وھد اوں نہ گوستگ کہ اِد ءِ نبشتہ کار، (قبضہ) گیر ءِ لبرل لیکہ ئے داروک ایں لَس نمائندہ ایں نبشتہ کارانی کَڈ ءِ بَڈ ءِ ءُ کِسّہ کاری ئے سرا اسرمند بیتگ اَنت، بلئے شکر اِنت کہ بلوچستان ءِ سرا گَپّ ءُ ترْان کنگ ءَ گوں اے ریاست ءِ نمائندہ ایں نبشتہ کاراں وتارا وت پَدّر کتگ کہ آ ایوک ءَ سبز ءُ سپید ایں رنگاں گوں رنگین اَنت، ءُ پہ اے پاکستانی بیرک ءِ وتیگ کنگ ءَ آیانی کِرّا (اخلاقی،) سیاسی  ءُ گوستانکی ھچ وڑیں جوازت نیست، بلئے بس چوش گوْش اَنت ءُ پِرّ تَرّ اَنت کہ ریاست ءِ سیاسی چاگرد “پولیٹیکل سوساہیٹی” ءِ جاہ ءَ لَس چاگرد “سول سوساہیٹی” ءِ نیمگ ءَ چہ بلوچ راج ءَ پہ اے بیرک ءِ رازی نامگ ءَ بہ گِر اَنت. بلئے بلوچ دنیگت گوں وتی مزاھمتی راجکاری “پولیٹیکل سوساہیٹی” ءِ سَوَب ءَ (قبضہ) گیر ءِ سپید ءُ سبز ایں بیرک ءَ چہ بیگانگ اَنت..

چو ھم نہ اِنت کہ ریاست ءِ نمائندہ ایں نبشتہ کار شھزانتی ئے جَھل ءُ بُرزیاں چہ سھیگ اِنت یا زانت ءُ زانش ءِ گَنجاں چہ سر بھر اِنت، “دریگت اِنت اَنچو بیت اِنت” ءُ ایردست ایں ندکاراں ھمے (صفت) ءِ بنیات ءَ آیاناں بہ ونت اِنت یا آیانی نہ تُرسی ئے بنیات ءَ آیاناں ساڈات اِنت بلئے بد بھتی ایردست ایں نبشتہ کارانی اِنت کہ آ، تہ ءَ چہ ھورک ءُ ھالیگ اِنت. آ وھدے کہ وتا دگرے ئے تہ ءَ شوھاز ایت، آئی ئے  گپتارانی پَجّیگ ءَ  نبشتگ ایں، درست بے تام ءُ سربری بنت. آ وتی درْائیں زند ءَ ساڈاھگ ءِ لوٹوک بنت، آ سربری نامداری “پاپولر ازم” ءِ وڑ ایں نادراھیانی آماچ بنت. آ وتی جند ءِ چاگرد ءَ گوں جُڈگ ءِ جاہ ءَ دگرانی چاگردی ناسازگاریاں وتی چاگرد ءَ گوں ھمگرنچ سرپد بنت ءُ ھما چاگرد ءِ ندکار ءِ ھمکوپگی ئے جھد ءَ گُلائیش بنت. دریگت اِنت ایردست ایں راج ءِ نبشتہ کاراں وتی تہ ئے ھورکی ءَ را، گوں شھزانتی ءُ لبزانک ءَ پُر آپ کت اِنت، ءُ مروچی ایں ٹرینڈ ءَ چہ در کپت اِنت ءُ شھزانتی ءُ اکیڈمیاء ئے نیمگ ءَ شُت اِنت، (حاکم طبقہ) ئے نمائندہ ایں نبشتہ کار ءِ دیم پہ دیم ءَ چو بُرز ایں دیوالے ءَ اوشتات اِنت ءُ راج ءَ را آگاہ کت اِنت ءُ گوشت ایں  کہ چتور اشانی لبزانی پیچ ءُ تاباں ءُ آیاناں لِچّینتگ ایں وڑ وڑیں ترقی پسندی ءُ لبرل ازم ءِ برانڈز ءِ تہ ءَ ریاستی زوراکی اندیم اِنت.

دومی نیمگ ءَ ریاست ءِ نمائندہ نبشتکارانی درائیں داواھاں چہ پد ھم اکیڈمیا ءَ (عمرانیات ءُ جدلیات) ءِ کواس وتی کُتگیں گپانی (تضاداں) دیما کار اَنت، اے در ھکیکت روایتانی گُلام اَنت. اے مُچ (علمی) دنیا ءَ ھمے گُمان ءِ آماچ انت بزانکہ ایشاں سِتک داشتگ “بگندے اے گپ باز پدّر ءُ راست مہ بیت” کہ ایشانی ھرچ تجزیہ چہ ھرچ وڑیں کدامت پسندی، ءُ زندے ھمُک ساھت ءَ مٹ بووکیں جاورانی تہ ءَ پد منتگیں زھناں چہ پھک ءَ پلگار انت بلئے اے مُچی تنیگہ چہ وتی اھد ءِ زانشتی، پگری ءُ اھدی دوداں ھم بلد نہ انت، کہ شھزانتی ءُ لبزانک ءَ چہ بلد ایں دانشور ریاستی ھسارانی بندیگ نہ بیت. آ مزھبی( اقلیت) ءُ راجی غلامی ئے حق ءَ وتی ند ءِ سیاھی ءَ را ھون ءِ تہ ءَ بدل کنگ ءِ ھنر ءَ بلد اِنت. بلئے اِدا چُش ایں کار ءُ ھنر گندگ نہ بیت ءُ بد بھتی ایش اِنت کہ (غلامیں) راج ءِ نبشتہ کار دروگیں دانشوراں چہ دیمتر جیڑ اِت اوں نہ کن اَنت.. اگاں اوں( فینن) ءَ پہ ایردست ایں نبشتہ کارانی ذھنی (غلامی) ئے سئے باریگ “مرحلہ” گوْشتگ، بلئے اِدا وَ اولی آسر بئیگ ءِ نام ءَ نہ زانت.. اَنچو کہ مزاھمت کار ءِ توپک( قبضہ) گیر ءِ توپک ءِ دیم ءَ اوشتاتگ، ھمے وڑ ایردست ءِ نَد اوں (قبضہ) گیر ءِ نَد ءَ گوں دیم پہ دیم بہ بیت، نی وڑے بیت کت کنت. اَنّی ایردست ءِ نبشتہ کار کجا اوشتاتگ؟ منی ھیال ءَ گوشگی نہ اِنت. ھیالی ءُ نا راست ایں جھان ءِ ھر بور سوار اے نادراھی ئے گوْر جنت کہ آ اے راج ءِ دیمروی پسند ایں دانشور اِنت، یا سارتر، (فینن) ءُ ایڈورڈ اِنت، بلئے اے نادراھی ءَ را چی کنگ بیت..؟ ھو البت اے گیش اِتگ کہ اے ایردست ایں راج ءَ اِشانی کاراں چہ گیشتر مُز داتگ۔

اے درائیں جاورانی تہ ءَ پہ ایر دست ءَ شھزانتی وانگ پرچا ھژدری اِنت.؟ آیا شھزانتی یک اَنچیں سلاھے” فکری” پَشت کپیت کہ ھود ءَ ایردست وت گِداری “خود تنقیدی” ءَ چہ وت زانتی “خود شعوری”ئے نیمگ ءَ سپر ءَ برجاہ بہ دار ایت..؟ سِتک ءَ چہ گیش ھوش ءُ سرجمیں پکری ءُ سیاسی برنامگ ءِ رِد ءَ مزاھمت ءِ نپس ءَ پُر بہ کنت..؟ ھاس ھما وھد ءَ کہ ایردست پیش گامی ءَ اِنت..؟ اے بُنکی جستانی پَسّو ءَ چہ پیش شھزانتی ئے (مسخ) کرتگیں ھیال ءِ سبب، شھزانتی ءَ پَجّار، شھزانتی ءِ چاگرد ءَ گوں نزّیکی ءُ گڈسرا ایردست ءِ شھزانتی وانگ ءِ اَلّمی ءِ سرا دلجمیں ترْان “مباحث” درکار اِنت۔ دانکہ ایردستی ئے زمزیل شھزانتی ئے زَراب ءَ گوں آپ بہ بیت۔

“روان اِنت”